Mục Lục
β-Glucan (beta-glucans) là gì?
β-Glucan (beta-glucans) là hợp chất đường liên phân tử được tạo nên từ các đơn phân tử D-glucose gắn với nhau qua liên kết β-glycoside. Beta-glucans cũng chính là một chất xơ hòa tan được tìm thấy ở tự nhiên trong vỏ cám của hạt ngũ cốc, thành tế bào của nấm men, nấm và vi khuẩn.
Các nhà khoa học đã phát hiện và bắt đầu nghiên cứu hoạt chất này từ những năm 1960. Câu chuyện về beta-glucan bắt đầu từ việc nghiên cứu Zymosan, một loại thuốc được sử dụng khắp châu Âu để kích thích miễn dịch. Zymosan là hỗn hợp các thành phần từ thành tế bào nấm men bao gồm protein, lipid, polysaccharide. Và beta-1,3/1,6 D-glucan chính là loại polysaccharide có tác dụng chính kích thích miễn dịch của loại thuốc này.
Từ đó, hàng triệu nghiên cứu về beta-glucan được thực hiện trên khắp thế giới và ứng dụng rộng rãi trong dược phẩm để phòng và hỗ trợ đẩy lùi bệnh cho cả người và động vật.
Trải qua hàng thập kỷ Beta glucan đã được các nhà khoa học biết đến như là chất kích thích miễn dịch mạnh nhất từng được biết đến, là một chất phòng chống rất mạnh mẽ khối u lành tính và ác tính, làm giảm cholesterol và chất béo trung tính, điều hòa lượng đường trong máu, chữa lành vết thương, giảm stress và căng thẳng kéo dài, làm trẻ hóa làn da và có nhiều nhiều lợi ích khác. Đây là một trong những chất bổ sung quan trọng nhất để đảm bảo sức khỏe, tăng cường mạnh mẽ khả năng miễn dịch và bạn sẽ sống một cuộc sống khỏe mạnh lâu dài.
Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh Beta glucan có khả năng kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể, hệ thống miễn dịch được tăng cường đóng vai trò quan trọng giúp con người chống lại bệnh tật. Khả năng tăng cường miễn dịch của Beta Glucan thông qua việc kích hoạt tế bào miễn dịch Macrophage, NK_Cells, T-Cells, B-Cell bao gồm cả Cytokines và bổ thể. Các tế bào này đóng vai trò quan trọng trong việc chống các yếu tố ngoại lai xâm nhập cơ thể bao gồm cả các tế bào ung Thư.
Tính đến nay, beta-glucan thường được chỉ định cho bệnh ung thư, tiểu đường, mỡ máu cao và dùng để tăng sức đề kháng cho người già, trẻ nhỏ. Với bệnh ung bướu, beta-glucan hỗ trợ tăng cường hoạt động của các tế bào miễn dịch tự nhiên gồm đại thực bào, bạch cầu, tế bào sát thủ tự nhiên NK, tế bào đuôi gai, tế bào lympho B tăng cường sản xuất kháng thể Immunoglobulin của miễn dịch đặc hiệu giúp tìm diệt các tế bào bất thường trong khối u. Beta-glucan còn giúp giảm các tác dụng phụ trong và sau hóa xạ trị, kích thích tạo máu, tăng cường miễn dịch toàn thân giúp người bệnh hồi phục nhanh hơn và ngăn ngừa nhiễm trùng cơ hội do suy giảm miễn dịch.
Tác dụng của Beta glucan
Các nghiên cứu cho thấy β-Glucan (beta-glucans) là một chất có nhiều hiệu quả trong công tác hỗ trợ và phòng ngừa một số trường hợp như:
- Beta Glucan có hiệu quả phòng chống nhiễm trùng tốt.
- Chống phơi nhiễm bức xạ.
- Hỗ trợ chữa lành vết thương: Giảm các triệu chứng viêm mũi dị ứng, nhiểm trùng ít hơn.
- Hỗ trợ điều trị viêm khớp
- Tăng cường sức khỏe tim mạch
- Hỗ trợ tích cực cho người bệnh tiểu đường
- Kích thích hệ thống miễn dịch
- Cho một đường ruột khỏe mạnh và kiểm soát cân nặng
- Beta glucan cũng ngăn ngừa ung thư hay ung thư đang tiến triển cũng như có tác dụng hiệp đồng chống khối u với kháng thể đơn dòng và hóa trị liệu ung thư. Cơ chế tác dụng của beta-glucan 1,3/1,6 là ức chế khối u phát triển.
Lợi ích mà beta-glucans mang đến cho sức khỏe
Dưới đây là một số kết quả nghiên cứu chính về những lợi ích sức khỏe có thể có của beta-glucans:
Tăng cường sức khỏe tim mạch
Beta-glucans giảm tổng lượng cholesterol và cholesterol LDL, Beta-glucans có thể làm giảm cholesterol trong máu bằng cách ngăn chặn sự hấp thụ cholesterol từ thức ăn trong dạ dày và ruột. Theo một báo cáo năm 2011, beta-glucans có thể giúp kiểm soát lượng cholesterol, trung bình, sử dụng hàng ngày có thể giảm 5% và 7% mức cholesterol LDL và cholesterol toàn phần [1].
Một phân tích tổng hợp năm 2014 cho thấy kết quả tương tự. Các nhà nghiên cứu tập trung vào các nghiên cứu bao gồm ít nhất 3 gam(g) beta-glucans mỗi ngày và thấy rằng nó làm giảm tổng lượng cholesterol và cholesterol LDL, nhưng không ảnh hưởng đến mức cholesterol HDL hoặc chất béo trung tính [2].
Hỗ trợ tích cực cho người bệnh tiểu đường
Một phân tích tài liệu năm 2014 đã xác nhận beta-glucans có thể giúp kiểm soát bệnh tiểu đường bằng cách kiểm soát lượng đường trong máu, giảm cholesterol và giữ huyết áp trong tầm kiểm soát. Nhưng lưu ý rằng chỉ riêng beta-glucans là không đủ để đạt được chỉ số đường huyết bình thường ở bệnh nhân tiểu đường và nó chỉ nên được sử dụng như một chất hỗ trợ cho các phương pháp điều trị tiêu chuẩn mà không phải là liệu pháp thay thế hoàn toàn [3].
Điều trị viêm khớp
Beta Glucan làm giảm sự oxy hóa tế bào trong quá trình tiến triển bệnh viêm khớp.
Ngoài ra, Beta Glucan còn hạ thấp xơ vữa động mạch, giảm nguy cơ bệnh tim mạch, tăng nhu động ruột giúp cải thiện tiêu hóa, hạ đường huyết giúp giảm nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân tiểu đường.
Beta Glucan có hiệu quả giúp trẻ phòng ngừa, ngăn chặn các bệnh hô hấp và tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên.
Beta Glucan giúp mẹ bầu tăng cường hệ thống miễn dịch, phòng chống nhiễm trùng do vi khuẩn, vi rút… Bảo vệ mẹ bầu khỏi các tác nhân gây bệnh thông qua đó giúp bảo vệ sức khỏe và sự phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, các sản phẩm chứa Beta Glucan trong thành phần mẹ bầu cần tham khảo tư vấn y khoa trước khi sử dụng.
Kích thích hệ thống miễn dịch
Được phát hiện từ thế kỉ XIX nhưng cho tới giữa thế kỉ XX, Beta-glucan mới được nghiên cứu rộng rãi và được khẳng định là hoạt chất tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
Chức năng điều biến miễn dịch của Beta-glucan được thể hiện dưới cơ chế tác động chủ yếu trên hệ miễn dịch tự nhiên gồm :
– “Đánh thức” các tế bào miễn dịch: Ở 1 người khỏe mạnh bình thường, chỉ có từ 30-35% tế bào miễn dịch trong trạng thái hoạt động. Khi có sự hiện diện của Beta-glucan, số lượng tế bào tham gia đáp ứng miễn dịch tăng gấp 2 lần, lên mức 60-65% chỉ sau 72 giờ. Từ đó tăng cường phản ứng miễn dịch cơ thể giúp tăng sức đề kháng toàn diện.
– Kích thích tế bào miễn dịch : Beta-glucan thúc đẩy tế bào miễn dịch nhanh chóng trưởng thành và khỏe mạnh, hỗ trợ tế bào miễn dịch trở nên “thông minh” hơn trong nhận dạng và tiêu diệt yếu tố gây hại từ bên ngoài, sản sinh các cytokines thiết yếu để kích hoạt toàn bộ hệ thống miễn dịch.
– Tăng thời gian sống cho các tế bào tham gia đáp ứng miễn dịch : Giúp đảm bảo hoạt động tế bào và các phản ứng miễn dịch được duy trì liên tục xuyên suốt.
Các nhà nghiên cứu tin rằng beta glucan có thể có một số tác động tích cực đến hệ thống miễn dịch. β-glucans là một hợp chất có khả năng kích hoạt các tế bào miễn dịch tiết ra cytokin và có thể tham gia vào quá trình miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu cho vật chủ để cải thiện các chức năng miễn dịch.
Beta glucan cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động của các tế bào lympho, tế bào T hỗ trợ như Th1, Th2. Tế bào Th1 kiểm soát khả năng miễn dịch chống lại ký sinh trùng nội bào (ví dụ virus), trong khi các tế bào Th2 kiểm soát khả năng miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh ngoại bào (ví dụ vi khuẩn, ký sinh trùng). Tuy nhiên, nghiên cứu thêm là cần thiết. Hầu hết các nghiên cứu cho đến nay đều ở dạng thử nghiệm trên động vật, hơn nữa hệ thống miễn dịch của con người rất phức tạp và các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm hiểu cách thức hoạt động của nó.
Cho một đường ruột khỏe mạnh và kiểm soát cân nặng
Beta-glucans là chất xơ thực phẩm, chúng hấp thụ nước trong suốt đường ruột và làm tăng khối lượng phân, giúp thúc đẩy sự đều đặn bằng cách cải thiện tình trạng táo bón và tiêu chảy. Beta-glucans cũng hoạt động như prebiotics, cung cấp vi khuẩn tốt trong đường ruột của bạn và giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột của bạn.
Bản thân beta-glucans không được tiêu hóa, nhưng nó làm chậm quá trình vận chuyển thức ăn trong ruột. Kết quả là, carbohydrate được hấp thụ chậm hơn, dẫn đến lượng đường trong máu ổn định hơn. Ngoài ra, nó di chuyển chậm qua đường tiêu hóa, mang theo cholesterol khi nó di chuyển.
Nghiên cứu cho biết tiêu thụ 4-7 gam beta-glucans hàng ngày giúp giảm cảm giác đói và tăng cảm giác no. Giảm cảm giác thèm ăn liên quan đến việc ăn beta-glucans khiến nó trở thành nhóm thực phẩm hoàn hảo cho những người muốn ăn ít đi để giảm cân. Nếu bạn đang phải vật lộn với các vấn đề về cân nặng và muốn giảm thêm vài cân một cách lành mạnh, hãy bắt đầu bổ sung beta-glucans hằng ngày [4].
Đối với ung thư
Trong lĩnh vực miễn dịch học, beta glucan thường được gọi là chất điều chỉnh phản ứng sinh học, hiện được công nhận là thuốc chống khối u và chống nhiễm trùng. Điều này nhờ vào beta glucan đã được chứng minh là bảo vệ cơ thể chống lại sự lây nhiễm của vi khuẩn, vi rút và vi sinh vật gây bệnh.
Ngoài ra, beta glucan cũng ngăn ngừa ung thư hay ung thư đang tiến triển cũng như có tác dụng hiệp đồng chống khối u với kháng thể đơn dòng và hóa trị liệu ung thư. Bên cạnh đó, beta glucan thúc đẩy độc tính tế bào phụ thuộc vào kháng thể thông qua một con đường sinh học liên quan đến chất sinh ung thư. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy beta glucan có thể không ảnh hưởng trực tiếp đến tế bào ung thư hoặc vi sinh vật lây nhiễm, thay vào đó, beta glucan hoạt động sinh học là thông qua việc kích hoạt hệ thống miễn dịch của vật chủ.
Như vậy, qua nhiều năm, tác dụng của beta glucan đối với các tế bào miễn dịch đã được thiết lập rõ ràng. Cụ thể là đại thực bào và tế bào đuôi gai được coi là tế bào đích chính của β-glucans, mặc dù bạch cầu trung tính, tế bào B, tế bào T và tế bào giết tự nhiên cũng là được biết là được hoạt hóa bởi β-glucan. Khả năng điều hòa miễn dịch hoạt động của beta glucan thường được nghiên cứu liên quan đến hoạt hóa đại thực bào. Qua đó, beta glucan tăng cường hoạt động gây độc tế bào và các tế bào gây viêm của đại thực bào, nâng cao kiểu hình và thúc đẩy hoàn thiện chức năng của các tế bào đuôi gai.
Hơn nữa, tác dụng kích thích của beta glucan trên tế bào lympho T cũng đã được báo cáo. Đây chính là tác nhân giúp tăng cường các chức năng của tế bào T đặc hiệu với vi rút khi tạo miễn dịch chủ động do vắc xin tạo ra, hoạt động như một chất bổ trợ cho vắc-xin. Ngoài ra, beta glucan còn giúp tăng cường chức năng tế bào T ở bệnh nhân ung thư.
Các ứng dụng khác
Ngoài những lợi ích của beta-glucans đối với bệnh tiểu đường và cholesterol cao, chất bổ sung beta-glucans có thể giúp đối với các tình trạng sức khỏe sau: dị ứng, bệnh hen suyễn, bệnh Crohn, hội chứng mệt mỏi mãn tính, đau cơ xơ hóa, viêm khớp dạng thấp, viêm đại tràng.
Beta-glucans cũng được cho là giúp cơ thể chống lại cảm lạnh, cúm, cũng như tăng cường khả năng phòng vệ trước tác hại của căng thẳng.
Thực phẩm chứa beta-glucans
Bạn có thể tìm thấy beta-glucans trong một số nhóm thực phẩm như:
- Các loại ngũ cốc nguyên cám, yến mạch, lúa mạch đen,
- Một số loại nấm như nấm linh chi, nấm hương
- Men làm bánh
- Tảo biển
- Các loại đậu như đậu hà lan, đậu lăng.
- Hoa quả, rau như bông cải xanh, cà tím, khoai lang
Nguồn tham khảo
- Cholesterol-lowering effects of oat β-glucan; https://academic.oup.com/nutritionreviews/article/69/6/299/1815168
2. Cholesterol-lowering effects of oat β-glucan: a meta-analysis of randomized controlled trials; https://academic.oup.com/ajcn/article/100/6/1413/4576477
3. Effect of beta-glucans in the control of blood glucose levels of diabetic patients: a systematic review ; https://doi.org/10.3305/nh.2015.31.1.7597
4. Dietary fibre in foods: a review; https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23729846/
5. The effects of β-glucan on human immune and cancer cells; https://jhoonline.biomedcentral.com/articles/10.1186/1756-8722-2-25